Pendidikan

PARIKAN

Parikan yaiku unen-unen kang dumadi saka rong ukara. Ukara sepisan kanggo narik kawigaten, lan ukara kapindho minangka isi.

Thuladha  :

Abang

Jaran kepang mangani pari

Klambi abang sing marani

Bae

Nandur jahe nang galengan 

Kono bae kanggo delengan

Begadhang

Kembang gedhang dipangani sapi

tinimbang begadhang aluwung ngaji

Conto

Mangan soto lawuh tahu

Kanggo conto anak putu

Dilali-lali

Ali-ali emban kuningan

Dilali-lali meksa kelingan

Entheng

Omah gendheng disaponi

Abot enheng pada dilakoni

Gathuk

Mangan gethuk ora nganggo klapa

Yen wis gathuk ngenteni apa

Gela

Tela diiris-iris

Gawe gela ora uwis-uwis

Ireng

Ireng-ireng kembang telekan 

Rupane ireng dadi golekan

Jaka

Ngisor kana ana gemake

Ngakune jaka lima anake

Jejer

Tuku genjer munggah gunung

Lungguh jejer atine bingung

Kandhung

Kembang jagung dipethik Cina

Barang wis kadhung dikapakna

Lali

Menyang kali manggul watu

Aja lali karo limang wektu

Mampir

Godhong kecipir mrambat kawat

Najan gak mampir nanging liwat

Sregep

Manuk emprit menclok godhong tebu

Dadi murid sing sregep sinau

Seni

Arane Gamelan

•  Kempyang

• Gambang

•  Demung 

•  Kempul

•  Kendang

•  Seruling

•  Siter

•  Saron

Pendidikan

Arané gawéyan

·         Algojo: tukang midana pati

·         Babu: réwangé balé somah

·         Bajag: wong sing gawéyané mbégal ing segara

·         Bakul: wong sing gawéyané dodolan

·         Batur: wong sing gawéyané ngrwong sing gawéyané wangi wong

·         Begal: wong sing gawéyané ngrebut barangv wong

·         Bendung: wong sing gawéyané mbendung banyu

·         Blandhong: tukang negor kayu

·         Blantik: bakul kéwan rajakaya

·         Buruh: wong sing nyambut gawé kasar

·         Cantrik: abdiné pandhita ngiras dadi muridé

·         Carik: juru tulis ing kalurahan

·         Dhalang: wong sing gawéyané nglakokaké lan crita wayang

·         Dhokter:Tukang nambani wong lara

·         Emban: tukang momong bocah

·         Empu: tukang gawé keris

·         Gamel: tukang ngopeni jaran

·         Gandhek: utusan ratu

·         Gemblak:Tukang gawé barang-barang saka kuningan

·         Gerji: tukang dondom klambi

·         Germa: tukang buru kéwan ing alas

·         Guru: wong sing gawéné mulang

·         Jagal: tukang mbeleh rajakaya

·         Jlagra: tukang natah watu

·         Juragan: sudagar, lurahé pakaryan

·         Juru basa: tukang negesi basa manca

·         Juru dang: tukang dang

·         Juru kunci: tukang ngrumat pasareyan utawa kramat

·         Juru tambang: tukang prau utawa gethek ing kali

·         Juru silem: wong sing gawéyané nyilem

·         Juru sungging: wong sing pinter nyungging (nggambar)

·         Juru terbang: wong sing gawéyané nglakokaké montor mabur

·         Juru tulis: wong sing gawéyané nulis

·         Kemasan:tukang gawé dandanan saka emas

·         Koki: tukang olah-olah

·         kondhektur:tukang nariki lan mriksa karcis

·         Kundhi: tukang gawé grabah

·         Kusir: tukang nglakokaké dhokar utawa kréta

·         Kyai: wong sing pinter agama Islam

·         Madhaharan: juru olah-olah

·         Malang:pulisi désa

·         Mandhor:tukang ngawasi buruh

·         Masinis:tukang nglakokaké sepur

·         Merbot: punggawa mesjid

·         Molang: bakul rajakaya

·         Montir: tukang ndandani mesin

·         Mranggi: tukang gawé wrangka

·         Niyaga, wiyaga: tukang nabuh gamelan

·         Pakathik: tukang nuntun jaran

·         Pacalang: prajurit sing gawéyané ngulataké lakuné musuh

·         Palara-lara: para nyai cilik

·         Palayangan: tukang ngeterké layang

·         Pandhé: tukang gawé barang-barang saka wesi

·         Panegar: tukang ngajari jaran

·         Panjak:tukang ngladèni pandhé utawa niyaga

·         Pangobèng: wong buruh mbathik

·         Para: bakul mas inten

·         Parekan: para nyai sing ketengen

·         Pasindhèn: wong sing nyindhèni gamelan

·         Pawongan: batur wadon

·         Prajurit: wong sing gawéyané béla negara

·         Pramugari: tukang ngladèni penumpang pesawat

·         Pujangga: ahli sastra, tukang ngarang

·         Sarawèdi: tukang adol utawa nggosok barléyan inten

·         Sayang: tukang gawé barang saka tembaga

·         Sekater: tukang naksir rega ing gadhèn

·         Sinoman: nom-noman tukang ladèn

·         Srati: tukang ngrumat gajah

·         Sedagar: wong dagang gedhé

·         Supir: tukang nglakokaké montor

·         Tuwa buru: abdiné germa

·         Undhagi: tukang kayu

Pendidikan

TEMBANG MACAPAT

1. PANGKUR

    Sekar pangkur kangwinarna

    Lelabuhan kang kanggo wongaurip

   Ala lan becik puniku

   Prayoga kawruh ana

   Adat waton puniku dipun kadulu

   Miwah ingkang tata krama

   Den kaesthi siyang ratri

2. POCUNG

   Bapak pocung dudu tampar dudu dadhung

   Dawa kaya ula

   Penclokanmu kayu garing

   Prapteng griya si pocung ngetokne cahya

3. PANGKUR

Lan dimanteb mring panggawe becik

lawan wekasingong

aja kurang iya panrimane

yen wis tinitah marang Hyang Widhi

ing badan puniki

wis papancenipun

4. KINANTHI

Sun iki ngembani wuwus

Dewa sang Hyang Hodipati

Bathara sukma kawekas

Sira ingkang den paringi

Nenggih maosadi lata

Panguripe wong sabumi

5. SINOM

Sun iki dhutaning nata

Prabu kenya majapahit

Kekasih Damar Sasangka

Atma mantune ki patih

Magang anyar awak mami

Lahta bisma praptaningsun

6. DANDHANG GULA

Kekidungan kang mawa pepeling

Ngelingaken mrih tindak utama

Wong urip iku wajibe

Ngagengna darmanipun

Kanthi rila terusing ati

Sira wajib lenggana

Manungsa puniku

Cinipta datan sampurna

Lan manehe tan bisa urip pribadi

Tansah butuh wong liya

7. MEGATRUH

kacarita kyana patih dhendhabahu

pan sarwia teken encis

amenggang gesar wawulung

apindha jakir nagari

yen ka anggul janma menggok

8. GAMBUH

Sekar gambuh ping catur

Kang cinatur polah kang kalantur

Tanpa tutur katula-tula katali

Kadulu warsa kapatuh

Katutuh pan dadi awon

9. MASKUMAMBANG

Nadyan silih bapa biyung kaki nini

Sadulur myang sanak

Kalamun muruk tan becik

Nora pantes yen den nuta

10. ASMARANDANA

kang kulina den adhepi

rekasane ngupa boga

repot rumpil abot angel

mula jeneng kasarasan

kang butuh wragad larang

nora kober dipun rembug

kepara den sepelekna

11. DURMA

Bener luput ala becik lawan begja

Cilaka mapan saking

Ing badan priyangga

Dudu saking wong liya

Pramila den ngati ati

Sakeh dirmaga

Singgah ana den aglis

Pendidikan

GURU LAGU, GURU WILANGAN, GURU GATRA

Guru lagu yaiku tibaning swara saben pungkasaning gatra

Guru gatra cacahing gatra saben sapada

guru wilangan cacahing wanda saben sagatra

Guru gatra, guru wilangan, lan guru lagu tembang macapat

Sekar Macapat
Sekar Macapat	Guru gatra	Guru wilangan	Guru lagu
Mijil	6	10, 6, 10, 10, 6, 6	i, o, e, i, i ,u
Sinom	9	8, 8, 8, 8, 7, 8, 7, 8, 12	a, i, a, i, i, u ,a ,i, a
Dhandhanggula	10	10, 10, 8, 7, 9, 7, 6, 8, 12, 7	i, a, e, u, i, a, u ,a ,i, a
Kinanthi	6	8, 8, 8, 8, 8, 8, 8	u, i, a, i, a, i
Asmarandana	7	8, 8, 8, 8, 7, 8, 8	a, i, e, a, a, u, a
Durma	7	12, 7, 6, 7, 8, 5, 7,	a, i, a, a, i, a, i
Pangkur	7	8, 11, 8, 7, 12, 8, 8,	a, i, u, a, u, a, i
Maskumambang	4	12, 6, 8, 8	i, a, i, a, a
Pucung	4	12, 6, 8, 12	u, a, i, a
Gambuh	5	7, 10, 12, 8, 8	u, u, i, u, o
Megatruh	4	12, 8, 8, 8,	u, i, u, i, o

Tradhisi

SADRANAN

( Pelaku)

Minangka tiyang jawi kita mesthi sampun tepang kaliyan satunggaling tradhisi ingkang sinebat Sadranan. Sadranan inggih punika tradhisi ingkang sampun wonten wiwit zaman rumiyin, ingkang taksih dipun tindakaken ngantos sapunika. Tembung sadranan saking tembung  Sraddha, ingkang tegesipun nuweni pesarean para leluhur kagem ngresiki kaliyan muwur kembang, lajeng ngirim donga kagem para leluhur ingkang padatanipun dipuntindakaken saderengipun wulan puasa. Wonten daerah ingkang sampun resik resik dipunlajengaken kenduren, ingkang saderengipun sami mbeto daharan ingkang dituker-tuker kaliyan daharanipun tiyang sanes. Sedaya wau kangge wujud raos kebersamaan.

Wonten ing upacara punika wonten pelaku pelaku ingkang nyengkuyung tradhisi punika:

·           Tribhuana Tungga Dewi

Tokoh ingkang ndadosaken dipuntindakaken tradhisi Sadranan punika.

·           Sunan kalijaga

Tiyang ingkang nindakaken tradhisi punika kanthi pisanan.

·           Masyarakat

Masyarakat minangka pelaku utama wonten ing tradhisi punika. Amargi masyarakat punika ingkang nindakaken satunggaling tradhisi.

·           Tokoh agama

Wonten ing tradisi sadranan,  tokoh agama sanget dipunperlokaken. Amargi tokoh agama ingkang nemtokaken kapan wekdal ingkang tepat kangge nindakaken tradhisi punika. Tokoh agama ugi ingkang mimpin donga. Wonten ing mriki, agama ingkang gegayutan inggih punika agama Islam.

·           Tokoh masyarakat

Tokoh masyarakat ugi  salah satunggaling  tokoh ingkang wigati. Amargi menawi botan wonten pemimpin desa, satunggaling acara mboten bakal kaleksanan.

            Saksampunipun rangkaian acara dipuntindakaken, punika nandakaken menawi masyarakat ingkang sampun nindakaken sampun suci, resik,  lajeng saged nindakaken puasa kanthu khusyu’.